Het meten van je lichaamssamenstelling: voordelen, nadelen en methoden

Femke Wassing-Wijnja

Het begrijpen van je lichaamssamenstelling kan je helpen op weg naar een gezonder leven. In plaats van je te focussen op een getal op de weegschaal, biedt het inzicht in hoe je lichaam is opgebouwd uit spier-, vet-, botmassa en meer. Deze kennis kan helpen bij het personaliseren van je fitnessdoelen, voedingsplannen en algehele gezondheidsstrategieën. Laten we eens dieper ingaan op de voordelen, nadelen en de verschillende methoden om je lichaamssamenstelling te meten.

Voordelen van het meten van lichaamssamenstelling

Door je lichaamssamenstelling te meten, kun je specifieke doelen stellen, zoals het verhogen van je spiermassa of het verlagen van je vetpercentage. Dit is effectiever dan simpelweg gewicht verliezen of aankomen. Het biedt een duidelijker beeld van je voortgang. Gewichtsverlies op de weegschaal kan bijvoorbeeld zowel een afname van vet als spiermassa betekenen, terwijl een stabiel gewicht kan duiden op een toename van spieren en een afname van vet. Het identificeren van je lichaamssamenstelling kan helpen bij het beoordelen van gezondheidsrisico's die gerelateerd zijn aan een hoge vetmassa, zoals hartziekten, diabetes en meer.

Nadelen van het meten van lichaamssamenstelling

Sommige nauwkeurige methoden kunnen duur en minder toegankelijk zijn voor het grote publiek. Verschillende meetmethoden kunnen variëren in nauwkeurigheid, wat kan leiden tot inconsistentie in de resultaten. Er is een risico dat individuen te veel focussen op specifieke getallen, wat kan leiden tot ongezond obsessief gedrag. 

Methoden om lichaamssamenstelling te meten

De huidplooimeting is een toegankelijke en betaalbare methode die bestaat uit het meten van de dikte van huidplooien op verschillende punten van het lichaam. Hiermee kan een inschatting gemaakt worden van het lichaamsvetpercentage. Deze meting geeft een indicatie van de hoeveelheid onderhuids vet, wat helpt bij het beoordelen van de lichaamssamenstelling. Hoewel het handig is, hangt de nauwkeurigheid sterk af van de vaardigheid van de persoon die de metingen uitvoert. Het is daarom raadzaam om dit zo veel mogelijk door dezelfde persoon te laten opmeten.

BIA staat voor Bio-elektrische Impedantie Analyse. Dit apparaat meet hoe een zwakke elektrische stroom door het lichaam reist. Vet, spieren en water geleiden elektriciteit op verschillende manieren, waardoor een schatting van de lichaamssamenstelling kan worden gemaakt. Er bestaan verschillende typen BIA-apparaten, sommige meten via de voeten, andere via zowel via de handen als de voeten, wat zorgt voor een uitgebreide analyse van de lichaamssamenstelling. BIA-apparaten variëren van simpele weegschalen tot meer geavanceerde apparaten. De nauwkeurigheid kan echter worden beïnvloed door hydratatiestatus, recente voedsel- en drankinname, en lichamelijke activiteit vlak voor de meting. Bovendien is de nauwkeurigheid ook afhankelijk van de verschillende ijkpunten per apparaat, wat betekent dat het raadzaam is om altijd hetzelfde apparaat te gebruiken voor het consistent interpreteren van je resultaten.

De DEXA-scan (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) is één van de meest nauwkeurige methode, die niet alleen vet- en spiermassa meet, maar ook botdichtheid. Het nadeel is dat het duur is en meestal alleen in medische centra of gespecialiseerde klinieken beschikbaar is.

Een luchtdrukgebaseerde meting die de lichaamssamenstelling bepaalt, door in een afgesloten cabine, de veranderingen in de luchtdruk te meten heet BodPod. Het is nauwkeurig, maar net als de DEXA-scan, niet breed toegankelijk voor iedereen vanwege de minimale beschikbaarheid en de kosten.

Een andere zeer nauwkeurige methode die het volume van het lichaam meet door onderdompeling in water is de waterverdringing test. Deze methode is echter niet praktisch voor alledaags gebruik, vanwege de benodigde speciale apparatuur en faciliteiten zoals een waterbak ter grootte van een mens. 

Wat is een gezonde lichaamssamenstelling?

Een gezonde lichaamssamenstelling varieert sterk per individu, afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht, genetica en lichamelijke activiteit. In algemene termen wordt een gezonde lichaamssamenstelling gekenmerkt door een evenwichtige verhouding tussen vet-, spier- en botmassa, waarbij de hoeveelheid lichaamsvet binnen bepaalde gezonde grenzen valt. Voor mannen wordt een vetpercentage tussen 10-20% als gezond beschouwd, terwijl voor vrouwen dit tussen de 20-30% ligt, mede door hun van nature hoger vetpercentage. Spiermassa speelt ook een belangrijke rol; een hogere spiermassa wordt geassocieerd met een betere stofwisseling, fysieke kracht en algehele gezondheid. Het is belangrijk om te benadrukken dat deze cijfers slechts richtlijnen zijn en dat een "gezonde" lichaamssamenstelling voor iedereen anders kan zijn. Het streven naar een lichaamssamenstelling moet altijd in lijn zijn met persoonlijke gezondheidsdoelen, fysieke capaciteit en welzijn. Een medische professional of gecertificeerde fitnessspecialist kan helpen bij het vaststellen van individuele doelen en het ontwikkelen van een plan om deze op een gezonde manier te bereiken.

Heb jij je lichaamssamenstelling wel eens laten meten?

Het meten van je lichaamssamenstelling kan een waardevol instrument zijn in je gezondheids- en fitnessreis, waardoor je specifieke en weloverwogen beslissingen kunt nemen over je leefstijl en doelen. Een gezonde lichaamssamenstelling, die varieert per individu, benadrukt het belang van een evenwichtige verhouding tussen vet-, spier- en botmassa, afgestemd op persoonlijke gezondheidsdoelen. Ondanks enkele nadelen, zoals hoge kosten en verschillen in hoe nauwkeurig de methoden zijn, is het grote voordeel dat je veel meer te weten komt over je gezondheid. Het kiezen van de juiste methode hangt af van je behoeften, de toegankelijkheid en de gewenste nauwkeurigheid. Professioneel advies is essentieel bij het interpreteren van de resultaten en het opstellen van een plan om je gezondheids- en fitnessdoelen te bereiken. Met een duidelijk beeld van je lichaamssamenstelling en het begrijpen van wat een gezonde lichaamssamenstelling inhoudt, ben je beter uitgerust om weloverwogen keuzes te maken die bijdragen aan een gezonder en fitter leven.